Likwidacja szkody bezgotówkowo a wysokość odszkodowania

Z zakresu wysokości szkody niezbędne jest dopracowanie prawa, doprecyzowanie stosowanej wykładni prawa. Praktyka obecna, która bazuje na uznaniu stawek rynkowych wyłącznie niższych od maksymalnych jest niewłaściwa. Priorytetem winno być eliminowanie stawek skrajnych, zarówno najniższych jak i najwyższych.

Z danych gromadzonych przez Wydziały Ruchu Drogowego w roku 2019 w kraju zarejestrowanych było ponad 31 milionów pojazdów silnikowych. Jednocześnie zza granicy wjechało blisko dziewięć milionów pojazdów osobowych. Na przestrzeni 2019 roku zgłoszonych zostało 30 288 wypadków drogowych oraz 455 454 kolizji. Dane te bezpośrednio rzutują na zapotrzebowanie w obszarze samochodów zastępczych. Branża naprawcza jak i wypożyczalni samochodów rozwija się i na brak popytu nie narzeka.

Bezgotówkowe usuwanie szkód

Zakładając, że wszystkie pojazdy posiadają ubezpieczenie odpowiedzialności cywilnej, koszty usuwania szkód pokrywane są przez ubezpieczycieli bezgotówkowo. Przyczyniło się to do rozkwitu darmowych usług dla poszkodowanych w wypadkach drogowych. W zakres usług bezgotówkowych wlicza się również wynajem pojazdów zastępczych. W tym przypadku niezbędne jest zobowiązanie do przelania na usługodawcę wierzytelności, która przysługuje z tytułu powstania szkody w stosunku do ubezpieczyciela sprawcy szkody.

Bezgotówkowe usługi są bardzo atrakcyjne dla poszkodowanego, przez co chętniej wybiera dany zakład naprawczy nie musząc martwic się o koszty. Od strony usługodawcy również bezgotówkowo usuwana szkoda wydaje się być korzystnym rozwiązaniem, gdyż nie musi martwic się o zapłatę, ubezpieczyciele są pewni i wypłacalni. Ponadto w ten sposób łatwo jest przyciągnąć klientów, uzyskać rynkową cenę za usługę naprawy, dzięki czemu nie trzeba wysiłków w walce z konkurencją.

Kwestia wysokości odszkodowania

Na wokandzie nie brakuje sporów dotyczących wypadków komunikacyjnych. Jak dotąd orzecznictwo w tym zakresie jest obfite, w tym orzecznictwo sporów poszkodowanych z ubezpieczalniami.

Obowiązuje zasada, iż odszkodowanie obejmuje koszt naprawy samochodu z zastosowaniem części nowych i oryginalnych w warsztacie, którego wyboru dokonuje poszkodowany. Pewnym haczykiem w tej praktyce jest uznanie stawek warsztatu, które mieszczą się w stawkach rynkowych, czyli stawkach średnich. Tym samym poszkodowany nie musi szukać najtańszego warsztatu, a jednocześnie powinien unikać warsztatów o najwyższych stawkach. Zasada ta opiera się między innymi na postanowieniu uchwały składu powiększonego Sądu Najwyższego z 12 kwietnia 2012 r., III CZP 80/11, uchwała Sądu Najwyższego z 13 czerwca 2003 r., III CZP 32/03. podobne rozwiązanie przyjęto w przypadku rozliczenia za wynajem pojazdu zastępczego. Stawka dobowa za najem samochodu winna mieścić się w granicach maksymalnych stawek z lokalnego rynku w okresie użytkowania pojazdu. (uchwała składu siedmiu sędziów SN z 17 listopada 2011 r., III CZP 5/11). przyjęte rozwiązanie jest bardziej korzystne od rozliczenia naprawy.

By skorzystać z samochodu zastępczego niezbędne jest wykazanie, iż pojazd został wypożyczony fizycznie. Roszczenie o odszkodowanie co do naprawy powstaje zaś z chwilą powstania szkody, bez względu na to czy w ramach odszkodowania szkoda zostanie usunięta, czy też nie. W praktyce oznacz to iż odszkodowanie za naprawę uzyskać można bez naprawy samochodu, zaś odszkodowanie za wynajęcie pojazdu zastępczego wyłącznie wtedy, gdy do wynajmu pojazdu doszło i było to uzasadnione.

Problematyka rynkowych wynagrodzeń

w przepisach regulujących stawki rynkowe zachodzi pewien paradoks. Usługodawcy świadczący usługi na rzecz poszkodowanych nie odczuwają potrzeb kształtowania cen na zasadach rynkowych. Zadaniem usługodawców jest dopasowanie stawek do wymogów sądowych. Taka praktyka prowadzi do zawyżania cen za usługi, nikomu na konkurencyjności nie zależy, gdyż to nie klient płaci za usługi a ubezpieczyciel. Cena usługi nijak nie wpływa na ilość klientów warsztatu czy wypożyczalni samochodów. Pośrednio ma to wpływ na realne ceny rynkowe i coraz wyższy odszkodowania wygrywające w sądzie. Miejscami może prowadzić to do zmowy usługodawców podwyższających ceny usług. Konsekwencje tego procederu odczuwalne są w podwyższeniu składek na ubezpieczenie.

Rozwiązaniem patologicznej sytuacji jest wyeliminowanie stawek skrajnych. Innym rozwiązaniem jest ujecie średniej nie z lokalnego rynku, a w ujęciu szerszym, co wyklucza ewentualną zmowę. Dla uniknięcia oszustwa należy pod uwagę brać nie tylko stawki wobec klientów bezgotówkowych ale i tych którzy płacą za naprawy gotówką i są weryfikowani rynkowo. Kolejnym krokiem do zahamowania procederu zawyżania stawek jest konieczność udokumentowania zastosowania wyższej od średniej stawki rynkowej za daną usługę. Brak mechanizmów i kontroli w tym zakresie może doprowadzić do nieuzasadnionego wzrostu cen usług naprawczych jak i opłat za ubezpieczenie.